Nepnieuws in 2023: deze beroemdheden stonden in de schijnwerpers

• Elon Musk is de meest geassocieerde persoon met nepnieuws in 2023, met 157.385 engagements. Dit komt door zijn prominente rol in zowel de technologie als de media, waardoor hij vaak het doelwit is van misinformatie.
• Ook voetballers Lionel Messi en Neymar Jr. zijn prominent aanwezig in de nepnieuwssfeer. Verhalen over hun transfers genereren veel publieke aandacht en verkeerde informatie.
• Rihanna en Meghan Markle werden het slachtoffer van valse geruchten over hun zwangerschappen. Dit toont aan hoe persoonlijke aspecten van het leven van beroemdheden vaak onderwerp zijn van gefabriceerd nieuws.
• Geavanceerde technologie zoals AI en deepfakes worden steeds vaker gebruikt om valse verhalen over beroemdheden te creëren en te verspreiden. Taylor Swift en BTS zijn hier voorbeelden van.
• Je kunt jezelf beschermen tegen nepnieuws door nieuwsbronnen te evalueren, informatie kruiselings te controleren en tools zoals een VPN te downloaden om toegang te krijgen tot verschillende informatiebronnen door censuur te doorbreken.

Nepnieuws is een groeiend probleem, en beroemdheden zijn er niet immuun voor. In 2023 onthult de nepnieuws-index van ExpressVPN hoe een verrassende reeks beroemdheden, van BTS en Taylor Swift tot Lionel Messi, het doelwit werd van verzonnen verhalen.

Onze analyse, gebaseerd op sociale mediagegevens van Buzzsumo, laat zien hoe deze beroemdheden onbedoeld de gezichten werden van valse verhalen. Deze verhalen varieerden van door AI gegenereerde illusies tot bizarre geruchten over hun leven.

In dit rapport duiken we in de mechanismen van desinformatie en onderzoeken we hoe beroemdheden onbedoeld in verband worden gebracht met nepnieuws. We belichten de aard en impact van deze onwaarheden, en we geven tips om nepnieuws te herkennen.

Spring naar …

Is al het nepnieuws slecht?

Top 20 beroemdheden die in verband worden gebracht met nepnieuws 

Hoe politici scoren op het gebied van nepnieuws 

Hoe je jezelf kunt beschermen tegen problematisch nepnieuws 

Belangrijkste tekenen dat een nieuwsbericht nep is 

Methodologie

Is al het nepnieuws slecht?

Als we “nepnieuws” horen, denken we vaak aan verkeerde informatie met schadelijke bedoelingen. Maar voordat we in onze index duiken, is het belangrijk op te merken dat niet alle nepnieuws gelijk is. Om de impact ervan te begrijpen, is het essentieel om eerst te begrijpen wat nepnieuws echt is, wanneer het niet per se slecht is en wanneer het een probleem wordt.

Wat is nepnieuws?

In de kern is nepnieuws informatie die is gefabriceerd en gepresenteerd als legitiem nieuws. Het lijkt op echt nieuws, maar de feiten zijn verdraaid of volledig verzonnen. De opkomst van sociale media heeft de verspreiding van nepnieuws versneld, waardoor het een belangrijke uitdaging is geworden in de huidige samenleving.

Wanneer nepnieuws niet per se slecht is

Soms is wat als nepnieuws wordt bestempeld niet per definitie schadelijk. Bijvoorbeeld:

• Satire en parodie: veel satirische media zoals De Speld of The Onion produceren opzettelijk overdreven of fictieve verhalen om absurditeiten te benadrukken of maatschappelijke kwesties te bekritiseren. Hoewel deze verhalen technisch gezien “nep” zijn, zijn ze eerder bedoeld om te vermaken en tot nadenken aan te zetten dan om te misleiden.
• Fouten en vergissingen: journalisten en nieuwsorganisaties kunnen fouten maken, maar dit betekent niet altijd dat er opzet is om te misleiden. Media hebben ook vooroordelen, wat niet noodzakelijkerwijs betekent dat iets nepnieuws is, maar het afhangt van de mate waarin iets verkeerd wordt weergegeven.

Wanneer nepnieuws een probleem vormt

Nepnieuws wordt een ernstiger probleem wanneer het wordt gebruikt om verkeerd te informeren of te manipuleren. Bijvoorbeeld:

• Het verspreiden van verkeerde informatie: opzettelijk onjuiste verhalen kunnen mensen misleiden, vooral als ze bestaande vooroordelen of angsten bevestigen. Dit kan de publieke opinie beïnvloeden en zelfs belangrijke beslissingen zoals stemmen.
• Schade aan reputaties: nepnieuws kan de reputatie van individuen of organisaties onterecht schaden, wat kan leiden tot echte gevolgen zoals verlies van vertrouwen, pesterijen of financiële schade.

Het gevaar van deelnemen aan problematisch nepnieuws

Elke keer dat een potentieel schadelijk nepnieuwsverhaal wordt geliked, gedeeld of becommentarieerd, wordt het bereik van het verhaal vergroot. Dit betekent dat een groter publiek wordt blootgesteld aan de misinformatie.

Het is zelfs zo dat voor elke engagement op een nepnieuwsverhaal naar schatting 100 mensen extra worden blootgesteld aan dat verhaal. Deze exponentiële toename in blootstelling kan een enkel stuk verkeerde informatie snel veranderen in een algemeen geaccepteerd verhaal. Dit kan onbedoeld maatschappelijke verschillen vergroten en conflicten en misverstanden binnen gemeenschappen aanwakkeren.

Top 20 beroemdheden geassocieerd met nepnieuws in 2023

Het verband tussen roem en nepnieuws is bijna onvermijdelijk. Hooggeplaatste personen, vooral beroemdheden, zijn voortdurend in de publieke belangstelling, waardoor ze een rijp doelwit zijn voor nepnieuws. Hun grote bereik en invloed betekenen dat elk verhaal dat met hen in verband wordt gebracht, waar of niet waar, de potentie heeft om viraal te gaan. Deze grote zichtbaarheid, gekoppeld aan de onverzadigbare nieuwsgierigheid van het publiek naar hun levens, creëert een vruchtbare bodem voor de verspreiding van onjuiste informatie.

Bovendien vertegenwoordigen beroemdheden vaak idealen, levensstijlen en meningen die polariserend kunnen zijn, waardoor ze gemakkelijke doelwitten zijn voor nepverhalen die erop gericht zijn vooroordelen te bevestigen of controverse aan te wakkeren. In sommige gevallen wordt nepnieuws over beroemdheden gebruikt om de aandacht af te leiden of om een bepaalde agenda door te drukken, waarbij hun bekendheid wordt gebruikt om aandacht te krijgen.

Met behulp van de social listening-tool van Buzzsumo identificeren we welke beroemdheden, politici en andere publieke figuren het afgelopen jaar het vaakst werden genoemd in combinatie met de term “nepnieuws”. Ons onderzoek omvat ook de betrokkenheid die de artikelen en berichten ontvingen, zoals likes, opmerkingen en shares.

Hier zijn enkele van onze belangrijkste bevindingen:

Musk in het middelpunt van nepnieuwsstorm

Elon Musk, die dit jaar de krantenkoppen domineerde dankzij zijn sociale mediaplatform X, staat bovenaan onze index voor nepnieuws van 2023 met 157.385 engagements. Deze berichten die met hem in verband worden gebracht en mogelijk meer dan 15 miljoen mensen bereiken, laten zien hoe Musks publieke rol in technologie en media hem bij uitstek geschikt maakt voor controverses.

Musks leiderschap bij X plaatst hem midden in de strijd tegen misinformatie. Zijn platform is echter bekritiseerd voor het verspreiden van valse informatie, wat groepen als de Europese Unie zorgen baart. Musk is zelf ook betrokken geraakt bij nepnieuwscontroverses. Hij deelde bijvoorbeeld een link van een twijfelachtige bron, wat leidde tot een geschil met The New York Times. Toen de Times hierover berichtte, sloeg Musk terug en noemde hen nepnieuws.

Ironisch genoeg is Musk vaak het onderwerp van het nepnieuws dat hij juist wil bestrijden. Opmerkelijke voorbeelden zijn geruchten over zijn dood en een vervalste video waarin hij beweerde een kwantum-AI-project te hebben geïntroduceerd om armoede uit te roeien. De video, die een segment uit Fox News’ voormalige serie Tucker Carlson Tonight nabootste, toonde Carlson die Musk en dit vermeende project introduceerde. Maar het was allemaal nep — de audio kwam niet overeen met de video en Fox News bevestigde dat er mee geknoeid was.

Voetbalsterren gevangen in nepnieuws

Atleten zijn niet immuun voor nepnieuwscontroverses, zoals blijkt uit recente verhalen over Lionel Messi, Neymar en Cristiano Ronaldo. Deze verhalen, vaak over hun transfers naar nieuwe teams, benadrukken het probleem van verkeerde informatie in sportmedia.

Messi stond in het middelpunt van verschillende valse verhalen, met meer dan 80.270 mensen die nepnieuws vermeldden naast de naam van de ster. Terwijl Paris Saint-Germain (PSG) eerder dit jaar een nieuw contract met hem besprak, gingen er geruchten over een dramatische terugkeer naar Barcelona. Daarna werd er gefluisterd over een jaarlijkse deal van 400 miljoen USD met Al-Hilal uit Saoedi-Arabië. In werkelijkheid stapte Messi over naar Inter Miami van David Beckham in de Major League Soccer (MLS), waar hij 20,4 miljoen USD verdiende, waarmee hij fans en bookmakers voor het hoofd stootte met zijn onverwachte overstap.

Neymars mogelijke overstap van PSG in augustus leidde tot een golf van nepnieuws, waardoor de transferkwestie nog dramatischer werd. Toen de geruchten opdoken dat hij naar Al-Hilal in Saoedi-Arabië zou verhuizen, vergelijkbaar met de overstap van Cristiano Ronaldo naar Al-Nassr, liepen de speculaties hoog op. Te midden van deze discussies verspreidde zich een stuk valse informatie in de Braziliaanse media, waarin werd beweerd dat Neymar was ontslagen bij PSG vanwege een slechte fysieke vorm. Neymar zelf kwam naar voren om deze geruchten te ontkennen.

De overstap van Cristiano Ronaldo naar Al-Nassr bracht ook een portie nepnieuws met zich mee. Het internet werd overspoeld met vervalste foto’s en valse berichten, waaronder één waarin ten onrechte werd beweerd dat hij met zijn vriendin trouwde in Saoedi-Arabië. Een ander gerucht uit januari 2023 suggereerde dat hij dreigde de nationale ploeg van Portugal te verlaten na het WK van 2022. Deze beweringen werden ontkracht door de Portugese voetbalbond.

Gestage groei van nep babynieuws

Rihanna en Meghan Markle stonden dit jaar in het middelpunt van nep babynieuws, waardoor ze respectievelijk de vijfde en zesde plek op onze index opeisten. Een deepfakevideo waarin Rihanna ten onrechte zwanger zou zijn van haar derde kind zorgde voor heel wat opschudding. Ondanks het feit dat ze in augustus 2023 beviel van haar tweede kind met A$AP Rocky, verspreidde een volgend gerucht over haar verwachting van nog een baby zich snel tijdens het Veterans Day-weekend, maar het was volledig onwaar.

Meghan Markle kreeg in december 2022 te maken met soortgelijke valse beweringen. Samenzweringstheoretici beweerden ten onrechte dat haar zwangerschap nep was en dat een draagmoeder de twee kinderen van haar en prins Harry droeg. Deze theorieën werden ontkracht door verschillende bronnen die feiten controleren. Om de controverse nog groter te maken, bekritiseerde Meghans zus Samantha Markle in dezelfde maand de nieuwe Netflix-docuserie van de Suits-actrice en noemde het een “100 miljoen dollar PR-machine van nepnieuws”.

Prins Harry is ook geen vreemde in het onderwerp van nepnieuws. Zijn naam genereerde 6.048 engagements op gefabriceerde nieuwsverhalen na de publicatie van zijn explosieve biografie Spare. Een van die geruchten was dat de Britse royal zou overwegen om de Amerikaanse politiek in te gaan. 

AI voedt nepnieuwsverhalen 

De opkomst van AI, met name deepfake-technologie, verandert het landschap van nepnieuws, vooral rond beroemdheden als Taylor Swift, Selena Gomez en BTS. Deepfakes zijn geavanceerde AI-creaties die het laten lijken alsof echte mensen dingen doen of zeggen die ze nooit hebben gedaan. Deze technologie is nu een belangrijk hulpmiddel voor het verspreiden van nepverhalen over beroemde mensen.

Een schokkend voorbeeld was het verhaal van Saint Von Colucci, een vermeende acteur en zanger die naar verluidt stierf nadat hij meerdere operaties had ondergaan om eruit te zien als Jimin van BTS. De media wereldwijd gonsden van de berichten over zijn vermeende overlijden, zijn operaties ter waarde van 200.000 USD en zijn rol in een Koreaans drama. Maar Von Colucci heeft nooit bestaan. Het bewijs suggereert dat hij een door AI gegenereerde hoax is die erin slaagde de wereldwijde media te misleiden.

Taylor Swift kreeg te maken met een soortgelijk probleem met een racistisch beladen nepverhaal en -afbeelding die circuleerden op Reddit, waarop te zien was hoe ze ijs at voor de ogen van hongerige kinderen. De afbeelding was gemaakt met behulp van AI en het verhaal was volledig verzonnen, inclusief de bewering dat het deel uitmaakte van haar Eras-tournee, die nooit een Afrikaanse etappe heeft gehad. Swifts wereldwijde bekendheid en de interesse van het publiek in haar persoonlijke leven, zoals haar nieuwe relatie met Travis Kelce, maken haar een ideaal doelwit voor dergelijke desinformatie.

Selena Gomez was ook slachtoffer, met een valse foto die beweerde genomen te zijn op het Met Gala van dit jaar. Haar afbeelding werd over actrice Lily James van vorig jaar gelegd. Fans of grappenmakers maken vaak valse foto’s van hun favoriete sterren om verschillende redenen, zoals het zoeken van aandacht, het genereren van clicks of zelfs gewoon voor het vermaak.

Deze gevallen laten zien hoe deepfakes en AI-manipulaties worden gebruikt om de publieke opinie te misleiden en te manipuleren, waardoor de reputatie van beroemdheden wordt geschaad. Het gemak waarmee deze vervalsingen kunnen worden gemaakt en verspreid, in combinatie met de virale aard van nieuws over beroemdheden, vormt een serieuze uitdaging. Het wordt steeds moeilijker om echt van nep te onderscheiden, waardoor het vertrouwen in informatie die we online zien in gevaar komt.

Hoe politici scoren op het gebied van nepnieuws 

Donald Trump en Joe Biden, sleutelfiguren in de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024, zijn vaak het doelwit van nepnieuws. Trump, met 28.386 engagements, bestempelt ongunstige berichten vaak als nepnieuws, een houding die wordt versterkt door zijn recente juridische kwesties en verkiezingsactiviteiten. Biden, met 10.662 engagements, heeft ook te maken gehad met valse verhalen, waaronder beweringen over impeachment in juni 2023. De Russische president Vladimir Poetin wordt ook genoemd, met name in verband met het voortdurende conflict in Oekraïne.

Nepnieuws over politici wordt vaak gecreëerd om de publieke opinie te beïnvloeden of het politieke debat te beïnvloeden. Het is een middel om percepties te manipuleren, steun te verwerven of tegenstanders in diskrediet te brengen. Deze trend benadrukt de noodzaak van waakzaam informatiegebruik, vooral met betrekking tot politieke figuren en gebeurtenissen.

Hoe je jezelf kunt beschermen tegen problematisch nepnieuws 

Nu AI-deepfakes en andere technologie steeds geavanceerder worden, is het belangrijk om elk extreem nieuwsverhaal met de nodige voorzichtigheid te benaderen. Om te voorkomen dat je het slachtoffer wordt van nepnieuws en verkeerde informatie gelooft, zijn hier enkele praktische stappen die je kunt nemen:

• Evalueer elke nieuwsbron: trek altijd de geloofwaardigheid van de bron en het bewijs ter ondersteuning van het verhaal in twijfel.
• Vergelijk het met andere bronnen: controleer het nieuws door meerdere gerenommeerde mediaplatforms te raadplegen.
• Gebruik websites die feiten controleren: deze websites kunnen helpen de echtheid van nieuwsverhalen te bevestigen.
• Wees voorzichtig met sensationele koppen: dramatische of ongelooflijke koppen geven de inhoud mogelijk niet nauwkeurig weer.
• Informeer jezelf over deepfakes: kennis over deepfakes, en uitkijken naar de tekenen ervan, kan je helpen bij het beoordelen van de authenticiteit van video’s en afbeeldingen.
• Download een VPN voor diverse informatie: een VPN geeft je toegang tot een breed scala aan nieuwsbronnen, vooral in gebieden met beperkt internet, en helpt je door censuur heen te breken zodat je nepnieuws beter kunt herkennen.
• Controleer de datum en context van nieuwsberichten: zorg ervoor dat het verhaal recent en relevant is.
• Wees sceptisch over nieuws op sociale media: controleer nieuws van sociale media altijd bij geloofwaardige bronnen.
• Wees voorzichtig met het delen van informatie: denk twee keer na voordat je informatie verspreidt die extreem is of sensatiebelust lijkt.
• Leer hoe je de rode vlaggen kunt herkennen die aangeven dat een nieuwsbericht nep is: het herkennen van deze signalen kan je helpen bij het identificeren en vermijden van verkeerde informatie (meer hierover hieronder).

10 tekenen dat een nieuwsverhaal nep is

 Hier zijn enkele indicatoren om je te helpen onderscheiden of een nieuwsbericht misschien niet echt is:

1. Onbetrouwbare bron: als het verhaal afkomstig is van een website die bekend staat om sensatiezucht of een website die niet bekend staat om zijn journalistieke integriteit, dan is dat een rode vlag. Bijvoorbeeld, een site die vaak geruchten of samenzweringstheorieën plaatst is waarschijnlijk geen betrouwbare bron.
2. Gebrek aan bewijs: echte nieuwsberichten worden meestal ondersteund door verifieerbare feiten of bronnen. Als een artikel boude beweringen doet zonder ondersteunend bewijs, zoals officiële verklaringen, meningen van experts of geloofwaardige gegevens, kan het nep zijn.
3. Sensationele koppen: koppen die overdreven dramatisch of ongeloofwaardig overkomen, zijn misschien ontworpen om klikken aan te trekken in plaats van feiten te melden. Bijvoorbeeld, een kop die beweert dat een beroemdheid iets schandaligs heeft gedaan zonder geloofwaardige bron is waarschijnlijk sensationeel.
4. Inconsistenties in het verhaal: als het verhaal zichzelf of bekende feiten tegenspreekt, is dat een teken van onbetrouwbaarheid. Een voorbeeld hiervan is een verhaal over een openbare gebeurtenis dat aanzienlijk afwijkt van berichten van meerdere gerenommeerde nieuwskanalen.
5. Slecht geschreven inhoud: professionele nieuwsartikelen bevatten over het algemeen geen grote spelfouten en grammaticale fouten. Een slecht geschreven artikel kan duiden op lage redactionele normen, wat vaak voorkomt bij haastig geproduceerd nepnieuws.
6. Bewerkte afbeeldingen of video’s: nepnieuws gebruikt vaak bewerkte afbeeldingen of video’s die uit hun context zijn gehaald. Tools, zoals omgekeerd zoeken naar afbeeldingen, kunnen helpen controleren of de media in het verhaal zijn gewijzigd of op misleidende manieren zijn gebruikt.
7. Geen berichtgeving door andere nieuwskanalen: als een zogenaamd belangrijk verhaal door geen enkel ander gerenommeerd nieuwskanaal wordt behandeld, is het waarschijnlijk niet waar. Echt nieuws, vooral belangrijke gebeurtenissen, wordt meestal gemeld door meerdere bronnen.
8. Vooringenomen toon: hoewel een bepaalde mate van vooringenomenheid in alle berichtgeving aanwezig kan zijn, kan een sterk vooringenomen toon die eerder een agenda lijkt te pushen dan evenwichtige informatie te verschaffen, duiden op een nepverhaal.
9. Buitensporige verzoeken om shares of clicks: authentieke nieuwscontent smeekt doorgaans niet om shares of clicks. Als een artikel zich hier meer op richt dan op het leveren van nieuws, is het waarschijnlijk niet legitiem.
10. Emotioneel geladen inhoud: nieuws dat bedoeld is om te informeren roept meestal geen sterke emotionele reacties op. Als een verhaal bedoeld lijkt om je boos of bang te maken, kan het nep zijn, meer bedoeld om emoties te manipuleren dan om te informeren.

Methodologie

Om erachter te komen welke beroemdheden het meest in verband worden gebracht met nepnieuws, bepaalden we eerst de beroemdheden die online het meest werden gezocht. Met behulp van social listening-tools hebben we vervolgens geteld hoe vaak hun namen opdoken met de term “nepnieuws” op sociale media, forums en in commentaren van november 2022 tot november 2023.

We keken naar de interactie van mensen met deze berichten, bijvoorbeeld in de vorm van likes, opmerkingen en shares. Zo konden we niet alleen zien wie er werd genoemd, maar ook hoeveel aandacht de berichten kregen. We schatten dat het potentiële bereik van deze berichten wel 20 keer zo groot kan zijn als het daadwerkelijke engagement.

Op basis van de hoeveelheid engagement die de nepnieuwsberichten over hen kregen, hebben we de beroemdheden gerangschikt. Dit geeft ons inzicht in wie de meeste aandacht kreeg in nepnieuws.